Geregeld krijg ik vraag wat de status is van de (nieuwe) wetgeving op het gebied van de vertrouwenspersoon ongewenste omgangsvormen en integriteit. Kort gezegd: de vertrouwenspersoon wordt verplicht.  

Maar zonder deze wetgeving heb je als organisatie de verplichtingen. In dit artikel zet ik de wettelijke kaders op een rij. 

Grondwet: discriminatie is verboden 

In Artikel 1 van de grondwet staat geschreven dat eenieder gelijk is voor de wet. Discriminatie is verboden. En dat betekent voor organisaties dat medewerkers niet anders mogen worden behandeld, achtergesteld of buitengesloten op basis van persoonlijke kenmerken.  

Burgerlijk wetboek: goed werkgever- en werknemerschap 

In het Burgerlijk wetboek staat beschreven dat werkgever en werknemer verplicht zijn zich als een goed werkgever en werknemer te gedragen. Het is misschien niet een heel concrete aanwijzing, maar de basisverantwoordelijkheid om je goed te gedragen spreekt hier wel uit.  

Een werkgever is bovendien verplicht om het werk en de werkomgeving zo in te richten dat voorkomen wordt dat de werknemer schade lijdt bij de uitoefening van het werk.  

Dit betekent ook het voorkomen van psychosociale schade als gevolg van bijvoorbeeld werksfeer en werkdruk. 

Arbowet: zorg voor optimale arbeidsomstandigheden 

In de Arbeidsomstandighedenwet zijn verplichtingen opgenomen waar werkgevers en werknemers zich aan moeten houden, en die gelden op alle plaatsen waar arbeid wordt verricht, dus naast bedrijven ook bij verenigingen, stichtingen en vrijwilligersorganisaties.  

Iedere werkgever is verplicht om een beleid te voeren dat gericht is op optimale arbeidsomstandigheden, waaronder het voorkomen van ongewenste omgangsvormen. Daarbij is het opstellen van een RI&E (Risico Inventarisatie- en evaluatie) en een plan van aanpak voor preventie verplicht.  

Voldoet jouw organisatie aan deze wet? (xx checklist, CTA) 

Wet bescherming klokkenluiders: interne meldregeling 

Op 24 januari 2023 is de Wet bescherming klokkenluiders aangenomen. Iedere organisatie met vijftig werknemers of meer is wettelijk verplicht om een interne meldregeling te hebben, de zogenoemde klokkenluidersregeling. De regeling geeft werknemers ook de mogelijkheid om melding te maken van (dreigende) onregelmatigheden, misstanden en inbreuken op het EU-recht in de organisatie.  

Werkgevers met 50 tot 250 werknemers hebben tot 17 december 2023 om hun interne procedures voor meldingen van misstanden aan te passen. Grotere organisaties moeten nu al aan de nieuwe wet voldoen. 

Voldoet jouw organisatie aan deze wet? (Xperthr checklist, CTA) 

Rol ondernemingsraad: instemmingsrecht op beleid  

De ondernemingsraad (OR) heeft een wettelijke rol in het realiseren van een veilige werkplek. De OR heeft namelijk vanuit haar rol invloed op het beleid van de arbeidsomstandigheden binnen de eigen organisatie.  

De OR heeft instemmingsrecht op het PSA-beleid en al het beleid rondom veiligheid, gezondheid en welzijn. Dat betekent dat je als OR ook instemmingsrecht hebt op de werkwijze, het profiel en de functiebeschrijving bij het aanstellen van een (externe) vertrouwenspersoon.   

Voldoet jouw organisatie al aan deze wet? (xx, CTA) 

Wat gaat er veranderen? 

Op dit moment is het bieden van een vertrouwenspersoon niet in alle sectoren en bedrijven verplicht, maar daarin komt verandering. Het wordt verplicht om een vertrouwenspersoon aan te stellen, maar het hoe, wat en wanneer is nog niet helemaal duidelijk.  Dat komt omdat het wetsvoorstel nu nog in behandeling is bij de eerste kamer. Het streven is om de wet per 1 januari 2024 in te laten gaan.  Hierna zet ik de belangrijkste ontwikkelingen op een rij. 

Wetsvoorstel: iedereen een vertrouwenspersoon 

Tweede Kamerlid Maatoug (GroenLinks) heeft een initiatiefwetsvoorstel ingediend met als doel om ongewenst gedrag op de werkvloer terug te dringen en een veilige werkomgeving te creëren. Het wetsvoorstel houdt onder meer in dat werknemers een wettelijk recht op toegang tot een vertrouwenspersoon. 

Iedere werknemer die wordt geconfronteerd met ongewenste omgangsvormen moet zich daarom in vertrouwen kunnen wenden tot een vertrouwenspersoon voor een luisterend oor, advies en bijstand. Dat is niet alleen het standpunt van de tweede kamer, ook Jacco Vonhof, voorzitter van MKB-Nederland staat daar volledig achter. 

Wet toegang vertrouwenspersoon verplichtingen bij 10+ werknemers 

Op 23 mei 2023 is in de tweede kader het wetvoorstel aangenomen waarin voor werkgevers met meer dan 10 werknemers het aanstellen van een vertrouwenspersoon verplicht is gesteld. Flexkrachten, stagiairs en vrijwilligers zijn bij dit aantal inbegrepen. 

Werkgevers kunnen voldoen aan hun verplichting door bijvoorbeeld een externe vertrouwenspersoon aan te stellen. Op het moment kan dit nog elke persoon zijn, maar er wordt gewerkt aan strengere eisen voor de opleiding en certificering van de vertrouwenspersoon.  

Als werkgever is het niet voldoende om een vertrouwenspersoon aan te stellen, je moet de functie van vertrouwenspersoon ook actief onder de aandacht brengen bij je werknemers. Dit kan bijvoorbeeld door een informatiepakket, tekst op intranet of bij de arbeidsovereenkomst. Het is dus slim om hierover alvast na te denken. 

Voldoet jouw organisatie al aan deze richtlijn?

Het wetvoorstel is in behandeling bij de eerste kamer en staat op de rol voor 2024.

Dit waren de belangrijkste wettelijke kaders die raakvlakken hebben met het werk van de vertrouwenspersoon. Heb je nog vragen laat het gerust weten! 

Plan een gratis adviesgesprek