Er is een onderhandelingsresultaat over de CAO Rijk 2024-2024 bereikt met de betrokken partijen:  De vakbonden CNV, Ambtenarencentrum, FNV en CMHF en de werkgever Rijk.

Hierin is opnieuw ruime aandacht voor sociale veiligheid en inclusie. En dat vinden wij bij Yoconfio goed nieuws, want iedereen verdient een sociaal veilige en integere werkomgeving!  In dit artikel hebben we de tekst van het akkoord grotendeels behouden, met hier en daar een toelichting. We hopen dat dit inspiratie biedt voor meerdere arbeidsvoorwaardenregelingen in Nederland. Succes met het creëren van een sociaal veilige werkomgeving!

Inhoudsopgave

1. Sociale veiligheid en inclusie
2. Toegankelijke en transparante integriteitsstructuur
3. Ruimere juridische ondersteuning werknemers 
4. Modernisering eed en belofte 
5. Pilot met transitieverlof transgender personen
6. Banenafspraak als instrument voor inclusiviteit

Sociale veiligheid en inclusie

In het onderhandelingsakkoord is het onderdeel sociale veiligheid en inclusie verwoord in paragraaf 5.

Nieuw ten opzichte van de vorige CAO is de aandacht voor voorbeeldgedrag. Het (top)management binnen de Rijksoverheid speelt hierbij een belangrijke voorbeeldrol. Ook andere leidinggevenden hebben hierin een voorbeeldrol. Werkgever Rijk zal daarom meer aandacht besteden aan sociale veiligheid en het functioneren van leidinggevenden op dit thema. 

De belangrijkste afspraken zijn als volgt: 

• Meer toegankelijke en transparante integriteitsstructuur. Er zijn veel voorzieningen voor medewerkers binnen het Rijk, maar ze mogen meer onder de aandacht worden gebracht en krachtiger worden ingezet. Daarnaast wordt gestreefd naar meer eenduidigheid in de voorzieningen. Mentale ondersteuning (bijvoorbeeld door vertrouwenspersonen, pilots met onafhankelijke voorzieningen (denk aan ombudsman) en een integriteitscommissie per ministerie zijn daar een onderdeel van.
• Ruimere juridische ondersteuning medewerkers: Er komt meer ondersteuning voor  medewerkers die in een strafrechtelijke procedure zitten of betrokken zijn bij een parlementaire enquête
• Modernisering eed en belofte: De tekst van de eed en de belofte wordt aangepast zodat deze beter aansluit op de huidige tijd
• Inclusieve benadering feestdagen: Beleid rondom feestdagen wordt meer aangesloten op de huidige samenleving en religies
• Pilot transitieverlof transgender personen: Het rijk gaat - om een voorbeeld te stellen - onderzoeken of transitieverlof bijdraagt aan het ondersteunen van transgender personen. 
• Banenafspraak als instrument voor inclusiviteit: Om mensen met een beperking meer onderdeel te laten zijn van de maatschappij wordt een banenafspraak als instrument ontwikkeld.

Hierna tref je de nadere uitwerking van van het onderhandelingsakkoord.

Toegankelijke en transparante integriteitsstructuur

Partijen vinden inclusie en sociale veiligheid zeer belangrijke onderwerpen. Werknemers moeten kunnen rekenen op een sociaal veilige werkomgeving en een goede, toegankelijke meldstructuur. Partijen hechten veel belang aan de preventieve kant van sociale veiligheid, maar ook aan een onafhankelijke, toegankelijke en transparante integriteitsstructuur met doorzettingskracht, voor werknemers die zich niet veilig voelen. 

Binnen de sector Rijk bestaat een stelsel aan voorzieningen voor werknemers op het gebied van sociale veiligheid. Het integriteitssysteem is rijksbreed op uiteenlopende wijze vormgegeven en dat is historisch en per ministerie verklaarbaar. Er zijn goede voorzieningen die breder kunnen worden toegepast. Partijen menen dat sociale veiligheid kan worden vergroot als de bekendheid en toegankelijkheid, de onafhankelijkheid en doorzettingskracht (van de voorzieningen) meer aandacht krijgen. Het is goed als voor elke rijksambtenaar dezelfde rechten en plichten gelden ten aanzien van sociale veiligheid.

Partijen komen het volgende overeen: 

• De werknemer mist soms mentale ondersteuning als hij in een formele procedure een klacht of melding wil doen over sociale veiligheid. Vertrouwenspersonen kunnen in die ondersteuning voorzien. Werknemers zullen er actief over worden geïnformeerd dat zij hiervoor een beroep kunnen doen op vertrouwenspersonen. Vertrouwenspersonen zullen voor deze taak via de basisopleiding en aanvullende workshops goed worden toegerust. 

• Elk ministerie gaat experimenteren met een onafhankelijke voorziening met doorzettingskracht (zoals o.a. een ombudsfunctionaris, personeelsraadgever). Deze experimenten/pilots worden in het decentraal georganiseerd overleg (DGO) afgesproken. Deze pilots worden geëvalueerd in het eerste kwartaal van 2024. Als de initiatieven invulling geven aan een behoefte van werknemers aan sociale veiligheid, wordt een dergelijke voorziening ingepast in de bestaande structuur van het ministerie. 

• Partijen hechten veel waarde aan een externe, onafhankelijke integriteitscommissie. Deze commissie is nu bij twee ministeries aanwezig. Partijen spreken af dat een dergelijke voorziening voor werknemers bij elk ministerie toegankelijk moet zijn, uiterlijk 1 juli 2023. Hierover worden afspraken in het DGO gemaakt. 

Ruimere juridische ondersteuning werknemers 

Het komt steeds vaker voor dat werknemers bij het Rijk vanwege hun functie betrokken worden bij een strafrechtelijke procedure of een parlementaire enquête. Hiervoor zijn al voorzieningen zoals hulp van bedrijfsmaatschappelijk werk, vertrouwenspersonen en algemene voorlichting via het intranet en bijeenkomsten. Partijen vinden het wenselijk dat in aanvulling daarop iedere werknemer bij de sector Rijk in bepaalde gevallen dezelfde juridische ondersteuning kan krijgen. 

Het gaat om situaties waarin werknemers vanwege de uitoefening van hun werkzaamheden voor de sector Rijk betrokken zijn geraakt bij een juridische procedure, als zij: 

• als verdachte of getuige worden betrokken in een strafrechtelijke procedure;
• als beklaagde of via de werkgever die als beklaagde is aangemerkt, worden betrokken in een klachtprocedure van artikel 12 van het Wetboek van Strafvordering; 
• als getuige of deskundige in de zin van de Wet op de parlementaire enquête worden gehoord. 

In bijzondere situaties (zoals bijvoorbeeld veroordeling van de werknemer door de strafrechter) bestaat geen recht op de vergoeding.

De juridische ondersteuning kan gaan om begeleiding en/of een vergoeding voor de kosten van juridische bijstand. Hierbij geldt een in beginsel maximale vergoeding van € 400,- per uur en € 30.000,- per procedure (inclusief kantoor-kosten, exclusief btw).

Partijen zullen het recht op juridische ondersteuning per 1 januari 2023 in de nieuwe CAO Rijk verankeren. Decentrale regelingen hiervoor komen met ingang van die datum te vervallen. 

Modernisering eed en belofte 

Werknemers in dienst van de sector Rijk zijn tevens rijksambtenaar en wettelijk verplicht om bij indiensttreding de eed of belofte af te leggen. Dit is een plechtige verklaring over onder meer de functievervulling als rijksambtenaar. De bedoeling hiervan is dat de werknemer zich bewust is van de bijzondere positie die de rijksoverheid en een rijksambtenaar in de samenleving hebben en van de verantwoordelijkheid die daarbij hoort.

De huidige tekst voor de eed en belofte dateren van enkele decennia geleden. Deze tekst sluit in de huidige maatschappelijke en politieke realiteit niet goed meer aan op wat de samenleving, de volksvertegenwoordiging en de werknemers zelf belangrijk vinden voor de manier waarop zij hun functie vervullen. De tekst wordt ook ervaren als ouderwets en moeilijk te begrijpen. Eerdere pogingen om de tekst te moderniseren hebben niet tot resultaat geleid. In 2021 is een motie aangenomen in de Tweede Kamer om de ambtseed te wijzigen. De uitvoering van de motie is ter hand genomen en daarbij wordt de tekst van de eed en belofte in zijn geheel herzien, moderner, toegankelijker en begrijpelijker gemaakt. Partijen zullen in het SOR bespreken op welke wijze zij eventueel een bijdrage kunnen leveren in het realiseren en invoeren van de modernisering van de eed en belofte. 

Inclusievere benadering feestdagen 

In de samenleving werken steeds meer werknemers met een diverse religieuze en culturele achtergrond. Partijen willen voor de sector Rijk als inclusieve organisatie alle werknemers ruimte bieden de voor hen belangrijke feestdagen te vieren. Partijen komen overeen om gedurende de looptijd van de cao een studie te doen, met één of meer pilots, naar hoe werkgever Rijk dit het beste kan faciliteren. 

Pilot met transitieverlof transgender personen

Transgender personen ondervinden veel discriminatie op de arbeidsmarkt wegens hun genderidentiteit of -expressie. Zij zijn sterk afhankelijk van steun vanuit hun werkomgeving als ze in transitie willen gaan. Partijen vinden het voor de sector Rijk als inclusieve organisatie belangrijk hier hun rol in te nemen en willen in de vorm van een pilot onderzoeken of en op welke wijze een regeling voor transitieverlof ondersteunend kan zijn voor transgender personen. 

Banenafspraak als instrument voor inclusiviteit        

Partijen hechten belang aan een werkomgeving die toegankelijk is voor iedereen, ook voor iedereen met een afstand tot de arbeidsmarkt zoals mensen met een arbeidsbeperking. De uitvoering van de banenafspraak is een belangrijk instrument om dit te bereiken.

Partijen willen in deze cao nogmaals het belang van een goede uitvoering van de banenafspraak binnen de sector Rijk onderstrepen.

Wil je meer weten over dit onderwerp of overweeg je om sociale veiligheid beter op de kaart te zetten binnen jouw organisatie of sector? Plan dan een gratis adviesgesprek met een van onze adviseurs sociale veiligheid.

Plan een gratis adviesgesprek

 

Bron: Akkoord over CAO Rijk 2022-2024/ 2024-2025