Samen sterk – sociale veiligheid binnen sportverenigingen
16 mei 2025
Julie Linthorst
Partner Yoconfio - The social safety company
Samen sterk – sociale veiligheid binnen sportverenigingen
Sport is meer dan alleen bewegen. Het is een plek waar vriendschappen ontstaan, jongeren zich ontwikkelen en mensen zichzelf kunnen zijn. Juist omdat sportverenigingen vaak aanvoelen als een tweede thuis, is het enorm belangrijk dat deze omgevingen veilig zijn – zowel fysiek als sociaal. In deze blog gaan we dieper in op sociale veiligheid binnen sportverenigingen, met inzichten van onder andere het Centrum Veilige Sport Nederland.
Inhoudsopgave
Wat verstaan we onder sociale veiligheid?
Sociale veiligheid betekent dat iedereen zich veilig en prettig voelt binnen de sportomgeving. Het houdt in dat er geen plek is voor pesten, intimidatie, racisme, seksueel grensoverschrijdend gedrag of machtsmisbruik. Het gaat ook om vertrouwen: dat leden zich durven uitspreken en weten waar ze terechtkunnen als er iets misgaat.
Welke vormen van ongewenst gedrag komen voor?
Binnen sportverenigingen kunnen verschillende vormen van ongewenst gedrag optreden:
• Pesten: structureel buitensluiten of belachelijk maken van teamgenoten.
• Seksueel grensoverschrijdend gedrag: ongepaste aanrakingen, opmerkingen of erger.
• Verbale agressie: schelden of bedreigen – soms ook door ouders of coaches langs de zijlijn.
• Discriminatie en racisme: bijvoorbeeld op basis van afkomst, geaardheid of geloof.
• Machtsmisbruik: wanneer trainers of begeleiders hun positie misbruiken om druk uit te oefenen.
Uit het rapport “NOCNSF – Prevalentieonderzoek Seksuele Intimidatie in de Sport” (2017) blijkt dat 1 op de 8 sporters met een vorm van seksuele intimidatie te maken heeft gehad.
Waarom is sociale veiligheid zo belangrijk in de sport?
Een sociaal onveilige omgeving heeft grote gevolgen voor het sportplezier, de motivatie en de mentale gezondheid van sporters. Jongeren zijn hier extra kwetsbaar voor. Onveiligheid kan leiden tot afhaken, faalangst, minder zelfvertrouwen of zelfs trauma’s. Daartegenover staat dat een veilige sportclub een positief imago heeft, makkelijker leden en vrijwilligers aantrekt en juridische of reputatieschade voorkomt.
Is hier onderzoek naar gedaan?
Zeker. Behalve het onderzoek van NOC*NSF uit 2017, liet het Mulier Instituut in 2020 zien dat ongewenst gedrag vaak niet wordt herkend of besproken. De heersende houding van ‘niet zeuren’ of ‘dat hoort erbij’ zit diep. Daarom is bewustwording zo belangrijk – en moeten gesprekken over grenzen normaal worden.
Wat willen sportverenigingen vooral voorkomen?
Clubs zetten zich vooral in tegen:
• Seksueel grensoverschrijdend gedrag
• Pesten en uitsluiting
• Discriminatie
• Agressie, verbaal en fysiek
• Ongepaste omgang tussen jeugdleden en volwassenen
Wat kun je doen als je te maken krijgt met ongewenst gedrag?
Voel je niet alleen. Dit kun je doen:
-
Bespreek het met iemand die je vertrouwt binnen de club.
-
Neem contact op met de vertrouwenscontactpersoon (VCP).
-
Meld het gedrag bij het Centrum Veilige Sport Nederland via het meldpunt.
-
Houd een logboek bij van gebeurtenissen.
-
Blijf praten, ook als het lastig is – jouw ervaring telt.
Wat doet een vertrouwenscontactpersoon (VCP)?
De VCP is het aanspreekpunt voor sporters, ouders en vrijwilligers bij vermoedens van ongewenst gedrag. Zij luisteren, leggen vervolgstappen uit en verwijzen eventueel door. Ze lossen het probleem niet zelf op, maar zorgen er wel voor dat meldingen serieus worden genomen en op de juiste plek terechtkomen.
Welke initiatieven zijn er voor een sociaal veilige sport?
Het Centrum Veilige Sport Nederland helpt clubs met:
• Voorlichting en trainingen voor sporters, ouders en trainers
• Toolkits met gedragscodes en meldprotocollen
• Campagnes zoals “Blijf je stil of praat je erover?”
• Hulp bij meldingen en beleid
Ook het programma “Naar een Veiliger Sportklimaat” draagt bij via workshops, e-learnings en bewustwordingscampagnes.
Yoconfio heeft een spellenreeks sociale veiligheid ontwikkeld in samenwerking met sportteams. Een aantal hockeyclubs heeft al kennis gemaakt met en de reacties zijn erg positief.
Wat kunnen sportclubs zelf doen?
• Gedragscodes opstellen én actief uitdragen
• Een VCP aanstellen
• Trainers en vrijwilligers screenen en opleiden
• Duidelijke meldpunten aanbieden
• Regelmatig met leden praten over veiligheid
• Zichtbaar maken dat veiligheid prioriteit heeft
Belangrijk: alleen een gedragscode op papier is niet genoeg. Het gaat om de cultuur – hoe gaan mensen met elkaar om, wat wordt getolereerd?
Welke campagne loopt nu?
De campagne “Blijf je stil of praat je erover?” van Centrum Veilige Sport Nederland roept sporters, ouders en begeleiders op om zich uit te spreken. De boodschap: blijf er niet mee zitten. Er wordt gebruik gemaakt van video’s, posters en gesprekken op clubs.
Samenwerking in de regio – een inspirerend voorbeeld
In verschillende regio’s zoals Den Bosch, Noordoost-Brabant en Limburg werken clubs samen aan sociale veiligheid. Bestuurders, vertrouwenspersonen en gemeenten delen kennis en organiseren bijeenkomsten. Doel: samen beleid maken, incidenten bespreekbaar maken en clubs ondersteunen. Een mooi voorbeeld is ‘Samen voor een Veilige Sportomgeving’ in Noordoost-Brabant. Hier worden VCP’s opgeleid en gekoppeld aan meerdere clubs, zodat iedereen toegang heeft tot ondersteuning.
Tot slot
Een sociaal veilige sportclub ontstaat niet vanzelf. Het vraagt om aandacht, duidelijke grenzen en vooral: de wil om met elkaar in gesprek te blijven. Met de juiste middelen, een open cultuur en betrokken mensen kan elke sportvereniging een veilige, leuke en trotse plek zijn voor iedereen.
Yoconfio kenniscentrum
Mis niks! Ontdek hoe je goed werkgeverschap vormgeeft met onze kennis.